Χαρούμενες δραστηριότητες

Η Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα και το όνομά της προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα», τη μυρωδιά δηλαδή του καμένου ψημένου κρέατος και την ημέρα Πέμπτη. Εικάζεται, πως το έθιμο προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού.

 

Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα.

Για τους Ορθόδοξους Έλληνες προαναγγέλλει την έναρξη της Σαρακοστής, της σαρανταήμερης περιόδου νηστείας πριν από το Πάσχα.

Η λέξη Απόκριες σημαίνει αποχή από το κρέας και η λέξη καρναβάλι-carnival προέκυψε από τη λατινική φράση «carnem levare» ή «carnis levamen», που σημαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος».

Η «Τσικνοπέφτη»,όπως είναι επίσης γνωστή, ήταν η μέρα που ετοίμαζαν σε παλαιότερες εποχές, το «παστό». Έβραζαν δηλαδή το λίπος με λίγο νερό και το ράντιζαν ταυτόχρονα (με νερό), πριν το σουρώσουν.

Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα λεγόμενα «χοιροσφάγια». Η εβδομάδα αυτή ονομαζόταν και σφαγαριά. Κάθε οικογένεια έτρεφε για έναν ολόκληρο χρόνο από ένα γουρούνι, το οποίο κατέληγε στο πιάτο τους την Τσικνοπέμπτη.

Χαρακτηριστικό της προετοιμασίας του κρέατος είναι το κάπνισμα και ψήσιμο – «τσίκνισμα» – του κρέατος στα κάρβουνα. Πρώτη ύλη για τη φωτιά αποτελούσαν κλαδιά από κυπαρίσσι, καθώς χάριζαν μοναδικό άρωμα στην ατμόσφαιρα και ξεχωριστή γεύση στους μεζέδες. Μετά το ψήσιμο, γύρω από τη φωτιά, άρχιζε το φαγοπότι με τραγούδι και χορό.

Για τα παιδιά, η χαρά ήταν διπλή καθώς εξασφάλιζαν και την ”μπάλα” της χρονιάς από τη φούσκα του χοιρινού που φουσκωνόταν και δενόταν σφιχτά ο λαιμός της. Πολλοί έβαζαν μέσα και λίγα σπυριά από καλαμπόκι για να κουδουνάει με το κλότσημα.

Η παράδοση γενικά απαιτεί μεταμφίεση και πειράγματα. Στα χωριά, οι άνθρωποι γυρνούσαν κατά παρέες από σπίτι σε σπίτι, χτυπώντας τις πόρτες γνωστών και αγνώστων, ζητώντας κέρασμα και κρασί – το οποίο καταναλωνόταν άφθονο και στη διαδρομή – με την απαίτηση οι νοικοκυραίοι να αφήσουν τα σπίτια τους και να ακολουθήσουν την κεφάτη παρέα.

Το έθιμο συμπεριλάμβανε ακόμη και «ζημιές» στον εξωτερικό χώρο των σπιτιών, όπου οι περαστικοί έριχναν τις γλάστρες κάτω για να χυθεί το χώμα στις αυλές, μουτζούρωναν τα πρόσωπά τους και το κέφι συνεχιζόταν μέχρι πρωίας.

Στην Κομοτηνή, υπάρχει το έθιμο να καψαλίζεται η κότα που θα αποτελέσει το κυρίως έδεσμα της Κυριακής της Απόκρεω, ενώ τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγητού. Ο άνδρας δωρίζει μια κότα, ενώ η κοπέλα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή.

Στις Σέρρες στήνονται χοροί σε αλάνες από τις φωτιές που χρησιμοποιήθηκαν για να ψηθεί το κρέας και πηδούν από πάνω τους, ενώ στο τέλος ένας αναλαμβάνει τα «προξενιά» χαρίζοντας αστεία και πειράγματα.

Στη Νάουσα εμφανίζονται οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες και το γλέντι ξεκινά στις πλατείες της πόλης.

Στην παλιά πόλη της Κέρκυρας πραγματοποιούνται τα Πέτε Γόλια ή Πετεγολέτσια, που δεν είναι άλλο από το κουτσομπολιό.

Στην Ίο μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα.

Στον Πόρο, οι νέοι κλέβουν ένα μακαρόνι, το οποίο πρέπει να τοποθετήσουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.

Στη Θήβα αναβιώνει ο βλάχικος γάμος με όργανα και κατάλληλη αμφίεση.

Εκτός από την κρεατοφαγία, τη συγκεκριμένη ημέρα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, συνηθίζεται να προσφέρεται ως γλυκό το γαλακτομπούρεκο και η γλυκιά κολοκυθόπιτα, αλλά και ο μπακλαβάς στη βόρεια Ελλάδα.

Οι Γερμανοί γιορτάζουν αντίστοιχα την Weiberfastnacht, το καρναβάλι των γυναικών ή αλλιώς το κόψιμο της γραβάτας. Σύμφωνα με το έθιμο, οι άνδρες, ανεξαρτήτως θέσεως και αξιώματος, που φορούν γραβάτα, πρέπει να «υποταχθούν» στην εξουσία των γυναικών, οι οποίες αναλαμβάνουν να την ψαλιδίσουν.

Οι Γάλλοι, από την άλλη πλευρά, γιορτάζουν την Mardi Gras ή σε απλά ελληνικά την Λιπαρή Τρίτη. Ημέρα κατά την οποία παραδοσιακά τρώνε κρέπες συνοδεία λιπαρών εξ’ ου και το όνομα, αποχαιρετώντας και εκείνοι με τον τρόπο αυτό, ότι δεν πρέπει να καταναλώσουν την περίοδο της νηστείας. Παράλληλα, ντύνονται καρναβαλικά και διασκεδάζουν.

Στην Ισπανία η αντίστοιχη ημέρα με τη δική μας Τσικνοπέμπτη, είναι η Jueves Lardero, στα ελληνικά Μεγάλη Πέμπτη, ενώ η ίδια παράδοση συνεχίζεται και σε άλλα κράτη όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.